بررسی اثرات غیرمستقیم فساد بر رشد اقتصادی با تأکید بر شاخص ادراک فساد

ادبیات فساد و اثرات آن بر رشد اقتصادی سابقه طولانی دارد، به‏ویژه از دهه 1990 به بعد ابعاد موضوع گسترش یافته و بیشتر مطالعات براثر مستقیم فساد بر رشد اقتصادی متمرکز شده‏اند درحالی‌که پیرامون شناسایی اثر غیرمستقیم فساد بر رشد اقتصادی مطالعات چندانی انجام نشده است. لذا هدف از این پژوهش، بررسی اثرات غیرمستقیم فساد بر رشد اقتصادی با تأکید بر شاخص ادراک فساد و همچنین برآورد مدل اندازه‏گیری به تفکیک کشورهای رانتی و غیر‏رانتی است. برای این منظور، از داده‏های مرتبط با شاخص ادراک فساد (CPI) سازمان شفافیت بین‌الملل، در 53 کشور منتخب با اقتصادهای رانتی و غیررانتی، طی سال‏های 2013 – 1996 و همچنین به‏کارگیری روش تخمین معادلات همزمان (3SLS) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص فساد (CPI) دارای اثر منفی غیرمستقیم بر رشد اقتصادی کشورهای موردمطالعه است و انتقال اثر از طریق عوامل واسطه‏ای و تأثیرگذار سرمایه‌گذاری، سرمایه انسانی، هزینه‌های دولت و بی‌ثباتی سیاسی معنی‌دار است. همچنین در مقایسه بین کشورهای رانتی و کشورهای غیر رانتی، اثر غیرمستقیم فساد بر رشد اقتصادی از طریق هر چهار عامل واسطه‏ای به‌صورت مجموع در کشورهای رانتی بیشتر از کشورهای غیررانتی طی سال‏های موردمطالعه بوده است.